Hiện nay, bài toán thu nhập – chi tiêu – tiết kiệm vẫn luôn làm các gia đình khó khăn trong việc tìm giải pháp để cân bằng. Có những gia đình dù thu nhập cao nhưng chủ yếu lại phục vụ chi tiêu và không tiết kiệm được bao nhiêu. Trong khi đó, có những gia đình dù mức thu nhập trung bình, họ vẫn khéo léo để cân bằng giữa chi tiêu và tiết kiệm. Vậy giải pháp gì để các gia đình có thể áp dụng nhằm cân bằng được giữa chi tiêu và tiết kiệm? Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của 3Gang để tìm kiếm cho mình giải pháp phù hợp nhé.
Các khoản chi tiêu trong gia đình là gì? Làm sao để quản lý chi tiêu hiệu quả?
1. Khái niệm chi tiêu trong gia đình
Chi tiêu trong gia đình là khái niệm dùng để chỉ tất cả những chi phí được sử dụng để chi trả cho các nhu cầu chi tiêu hay các chi phí sinh hoạt phát sinh trong cuộc sống hàng ngày của mọi thành viên trong gia đình.
Mỗi gia đình sẽ có những mức thu nhập khác nhau và được tạo ra bởi tất cả thành viên trong gia đình. Những khoản tiền này dùng để chi trả cho các nhu cầu về vật chất như ăn uống, đi lại, mua sắm,… cũng như các khoản về tinh thần như các hoạt động vui chơi, giải trí, học tập,…
2. Chi tiết các khoản chi tiêu trong gia đình
Mặc dù mỗi một gia đình sẽ có các khoản chi tiêu khác nhau nhưng nhìn chung, đa số các khoản chi tiêu trong gia đình đều thuộc các nhóm dưới đây:
Khoản sinh hoạt phí hàng ngày
Hầu hết mọi gia đình đều có những nhu cầu cơ bản hàng ngày như: ăn uống, mua sắm đồ dùng cá nhân, vật dụng gia đình, … Có thể nói đây là những nhu cầu cần thiết và thường xuyên cũng như chiếm phần lớn trong bảng chi tiêu của mỗi hộ gia đình.
Khoản tiền cho dịch vụ
Mạng Internet, tiền điện, nước, tiền điện thoại, …là những khoản phí dịch vụ được thanh toán đều đặn mỗi tháng. Trông có vẻ riêng lẻ nhưng gộp chung lại thì đây cũng là một khoản chi tiêu tương đối lớn, chiếm hơn 20% tổng chi tiêu trong tháng (số liệu được thống kê dựa vào khảo sát các hộ gia đình có mức thu nhập từ khá trở lên).
Chi phí nuôi dạy con trẻ
Khoản chi tiêu này sẽ dựa theo từng gia đình có con (hoặc chưa có con). Nếu gia đình chưa có con thì khoản này sẽ không ảnh hưởng đến tổng chi tiêu trong tháng. Còn đối với những gia đình đang nuôi dạy trẻ thì khoản phí này cũng không hề nhỏ. Từ việc sinh đẻ, tiền bỉm, sữa, quần áo, đồ chơi, hay thuốc thang khi con bị ốm hoặc nằm viện, đến việc đầu tư cho con học hành văn hóa, theo đuổi sở thích, … cũng nằm trong khoản chi tiêu này.
Tổng hợp 12 cách quản lý chi tiêu trong gia đình mà bạn nên thử
Chi cho các hoạt động giải trí, mối quan hệ xã hội
Tùy vào mỗi gia đình sẽ có mức chi tiêu cho các hoạt động giải trí khác nhau bao gồm: tiền tập gym, yoga, đi du lịch hay nghỉ dưỡng, cà phê, dạo phố, … và các khoản chi cho mối quan hệ xã hội như: tiền mừng đám cưới, ma chay, tiền mừng sinh nhật, tiền tổ chức tiệc mời khách/đối tác, lễ tết hay những khoản tiền dùng để biếu bố mẹ, quyên góp từ thiện,…
3. Cách sắp xếp, phân bổ chi tiêu hợp lý
Đối với mỗi hộ gia đình, việc phân bổ ngân sách hợp lý là điều vô cùng quan trọng trong quá trình lập kế hoạch chi tiêu hàng tháng. Thông qua việc lập danh sách những thứ cần chi tiêu trong tháng với số tiền đã được phân bổ sẽ giúp bạn tránh được tình trạng mất cân bằng trong chi tiêu, từ đó tránh gây lãng phí tiền vào những mục không cần thiết.
Dưới đây là một số phương pháp bạn có thể áp dụng để phân bổ ngân sách một cách chi tiết, cụ thể, từ đó sẽ dễ dàng quản lý dòng tiền hơn.
Phương pháp JARS – 6 chiếc lọ tài chính
Chắc hẳn bạn đã được nghe nhiều về phương pháp này rồi. Nó khá đơn giản, bạn chỉ cần chuẩn bị sáu chiếc lọ (sáu quỹ tài chính), với tên gọi và chức năng khác nhau. Sau đó, bạn hãy chia thu nhập của gia đình vào 6 chiếc lọ này với tỷ trọng nhất định. Việc này nên được thực hiện ngay khi bạn vừa nhận được thu nhập để tạo thành thói quen trong chi tiêu của bản thân.
Cách sử dụng 6 chiếc lọ như sau:
| STT | Các lọ chi tiêu | Tỷ lệ | Nội dung chi tiết |
| 1 | Nhu cầu thiết yếu (NEC) | 55% | Phục vụ những nhu cầu thiết yếu hàng ngày như: sinh hoạt, mua sắm, vui chơi, dịch vụ, …
|
| 2 | Tiết kiệm dài hạn (LTSS) | 10% | Phục vụ cho các mục đích về lâu dài: mua nhà, mua xe, lập gia đình, …
|
| 3 | Giáo dục đào tạo (EDUC) | 10% | Dùng để đầu tư vào chính bản thân bạn: học tập, trải nghiệm, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, …
|
| 4 | Hưởng thụ (PLAY) | 10% | Dành cho các hoạt động vui chơi giải trí như: xem phim, du lịch, cà phê, gặp gỡ bạn bè, …
|
| 5 | Cho đi, từ thiện (GIVE) | 5% | Đây là khoản tiền bạn có thể dùng để giúp đỡ người khác có hoàn cảnh khó khăn hơn, làm từ thiện giúp đỡ cộng đồng, …
|
| 6 | Tự do tài chính (FFA) | 10% | Dùng để đầu tư hoặc tiết kiệm để đạt được tự do tài chính sau này mà không phải phụ thuộc vào ai.
|
Phương pháp Kakeibo
Đây là phương pháp bắt nguồn từ nước Nhật Bản với ý nghĩa là “sổ ghi chép chi tiêu tài chính”. Phương pháp này chủ yếu dùng những quyển sổ để ghi chép thay vì ghi chép bằng phần mềm hay bảng tính Excel. Với phương pháp đơn giản này bạn có thể tiết kiệm được lên đến 35% thu nhập cho năm tiếp theo.
Phương pháp Kakeibo hoạt động bằng cách đưa ra những câu hỏi chính như:
Bạn đang có tất cả bao nhiêu tiền?
Bạn muốn tiết kiệm bao nhiêu tiền trong số chúng?
Bạn đã chi tiêu mất bao nhiêu?
Bạn có kế hoạch gì để thay đổi chi tiêu trong tương lai hay chưa?
Cách thực hiện phương pháp Kakeibo như sau:
Bước 1: Xác định số tiền bản thân đang sở hữu
Bước 2: Xác định được số tiền mà bạn muốn dành riêng để tiết kiệm
Bước 3: Xác định được số tiền mà bạn sẽ bỏ vào chi tiêu
Bước 4: Tìm cách cải thiện và cam kết thực hiện nó nghiêm túc
Bước 5: Nhìn lại, tổng kết và rút ra kinh nghiệm
Áp dụng quy tắc 50/50
Bạn có thể áp dụng quy tắc này một cách đơn giản bằng việc chia thu nhập của mình thành 2 phần bằng nhau là được. Một phần dùng để chi tiêu phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày và một phần còn lại để tiết kiệm.
Ví dụ: Tính trung bình gia đình bạn có thu nhập khoảng 20 triệu một tháng. Áp dụng quy tắc 50/50, bạn sẽ chia thu nhập thành 2 phần: 10 triệu dùng để chi tiêu, mua sắm, phục vụ nhu cầu thiết yếu của gia đình trong tháng đó. 10 triệu còn lại bạn cho vào quỹ tiết kiệm để phục vụ cho những nhu cầu quan trọng trong tương lai.
Áp dụng quy tắc 50/30/20
Tương tự với phương pháp JARS ở trên, phương pháp này cũng đòi hỏi bạn chia thu nhập thành 3 phần nhỏ tương ứng với:
Phục vụ nhu cầu thiết yếu (50%): bao gồm các khoản chi tiêu như tiền nhà, tiền điện nước, ăn uống, tiền đi lại, nhu cầu thiết yếu, …
Phục vụ chi tiêu cá nhân (30%): học tập, vui chơi, giải trí, đi cà phê, đi du lịch, gặp gỡ bạn bè, đối tác, …
Tiết kiệm (20%): dùng để tiết kiệm phòng khi có trường hợp khẩn cấp, hoặc có kế hoạch dài hạn như mua nhà, mua xe, nghỉ hưu sớm, …
Trong thực tế, có rất nhiều phương pháp để quản lý chi tiêu hiệu quả, nhưng để áp dụng được nó vào cuộc sống hàng ngày thì lại không hề dễ dàng. Tuy nhiên, với các phương pháp đã phân tích ở trên, ta có thể thấy việc áp dụng quy tắc 50/30/20 rất đơn giản, dễ áp dụng cho mọi đối tượng, mọi hộ gia đình mà hiệu quả đem lại tương đối tốt.
Ví dụ: Giả sử bạn đang có mức thu nhập 20 triệu/tháng, với quy tắc 50/30/20 bạn sẽ phân bổ 50% tương ứng 10 triệu để chi trả cho các nhu cầu sinh hoạt: nhà ở, ăn uống, dịch vụ điện nước,…30% tương ứng 6 triệu cho việc chi tiêu cá nhân như học tập, du lịch, vui chơi, giải trí,…và 20% còn lại tương ứng 4 triệu dành riêng để tiết kiệm phòng những trường hợp khẩn cấp hay cho các mục tiêu dài hạn trong tương lai.
4. Ghi chép các khoản thu chi, giao dịch hằng ngày
Dùng sổ tay để ghi chép
Với cách này, bạn cần chuẩn bị một cuốn sổ để ghi chép lại toàn bộ các khoản chi tiêu diễn ra trong ngày của mình. Liệt kê rõ ràng, chi tiết những vật phẩm đã mua, hóa đơn đã trả, … Ngoài ra, để tránh việc nhầm lẫn và lộn xộn bạn nên chia cột ghi rõ từng mục như thời gian, khoản đã chi,…
Đây được xem là phương pháp đơn giản nhất mà bạn có thể làm để theo dõi việc chi tiêu của bản thân. Tuy nhiên, phương pháp thủ công này sẽ rất mất thời gian cho bạn để ghi chép từng khoản chi tiêu từ nhỏ đến to. Lưu ý nữa là bạn phải giữ cuốn sổ cẩn thận để tránh bị rách hỏng hoặc bị mất gây ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp chi tiêu của bản thân.
Lập bảng thống kê trên phần mềm Excel
Thông thường phương pháp này sẽ thích hợp cho những bạn trẻ, và hay làm việc thường xuyên trên máy tính. Bạn chỉ cần tạo một bảng tính và chia ra các cột thông tin tương ứng như: thời gian chi, tên khoản đã chi, số tiền chi ra và kèm ghi chú. Việc sử dụng phần mềm excel khá tiện ích cho bạn vì có thể lưu trữ sẵn trong máy tính và không lo bị mất. Tuy nhiên, cũng giống như việc dùng sổ tay, phương pháp này cũng cần bạn thực hiện thường xuyên, nghiêm túc, và cập nhật đầy đủ mọi khoản chi tiêu. Có như vậy, việc theo dõi của bạn mới chính xác và hiệu quả được.
5. Một số lưu ý để quản lý chi tiêu hiệu quả
Lập 2 cuốn sổ thu và chi riêng biệt
Để tránh nhầm lẫn trong quá trình phân loại thu chi, bạn nên chuẩn bị 2 cuốn sổ riêng biệt trong đó:
Một cuốn dùng để ghi các khoản thu vào: Những khoản thu đến từ các nguồn thu nhập mà bạn đang có như tiền lương chính, tiền lương làm thêm công việc khác, đầu tư có lãi hay từ những khoản tiết kiệm trước đó, …
Một cuốn dùng để ghi các khoản chi ra: Các khoản chi nhằm phục vụ cho nhu cầu thiết yếu như tiền dịch vụ, ăn ở, giải trí, xã giao, …
Việc tách biệt giữa thu và chi sẽ giúp bạn dễ dàng quản lý được dòng tiền của mình cũng như tránh được việc chi tiền vào những khoản không cần thiết.
Đặt ra mục tiêu tài chính cho gia đình
Mỗi gia đình nên có những mục tiêu tài chính nhất định để các thành viên trong gia đình có ý thức hơn trong việc hoàn thành mục tiêu đó. Việc đưa ra những mục tiêu cụ thể sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc cân đối giữa chi tiêu và tiết kiệm.
Ví dụ, gia đình bạn đang có kế hoạch mua nhà trong vòng 5 năm tới. Điều này có nghĩa rằng, gia đình bạn phải dành dụm 1 số tiền tương đối lớn mỗi năm. Như vậy, việc đặt ra mục tiêu này sẽ giúp bạn có động lực hơn trong việc kiếm tiền, cắt giảm các khoản chi tiêu không cần thiết và tích cực tiết kiệm nhiều nhất có thể.
Tiết kiệm trước chi tiêu sau
Thông thường, chúng ta sẽ có thói quen chi tiêu trước, còn lại bao nhiêu mới tiết kiệm. Tuy nhiên, cách này sẽ không hiệu quả bởi vì hầu hết mọi người không thể kiểm soát được việc chi tiêu của mình. Do đó, cách tốt hơn hết là ngay khi nhận được các khoản thu nhập, bạn nên trích ra một khoản để tiết kiệm trước, sau đó còn lại bao nhiêu mới phân bổ vào việc chi tiêu. Với cách làm này, bạn sẽ tiết kiệm được một khoản kha khá để dành cho những dự định lớn hơn trong tương lai mà không làm ảnh hưởng đến việc thu chi hợp lý hay không.
Đưa ra một con số chi tiêu cụ thể cho từng thành viên trong gia đình
Một trong những cách để quản lý chi tiêu hợp lý là đưa ra một con số cố định về chi tiêu cho từng thành viên trong gia đình. Điều này sẽ giúp họ tự học cách chi tiêu sao cho không vượt quá số tiền được cho.
Ví dụ, bạn có con đang là sinh viên đại học, bạn có thể cho con 3.5 triệu/ tháng để trang trải mọi chi phí. Với số tiền đó, con bạn có thể phân bổ thành các khoản như: tiền ở trọ (đã bao gồm tiền dịch vụ) 1,3 triệu; tiền ăn uống 1,3 triệu; xăng xe, điện thoại 500 nghìn; 300 nghìn cho các chi tiêu cá nhân khác; và 100 nghìn còn lại dùng để dự phòng cho những việc cần thiết.
Lưu ý đến việc sử dụng điện, nước
Có thể bạn sẽ không ngờ tới việc sử dụng điện, nước hàng ngày cũng tiêu tốn của bạn một số tiền không hề nhỏ. Hãy hình thành thói quen tiết kiệm năng lượng bằng cách sử dụng năng lượng mặt trời thay cho một số thiết bị điện khác, tắt hết các thiết bị điện khi không có nhu cầu sử dụng đến chúng. Chỉ với những thói quen nhỏ này cũng giúp bạn tiết kiệm được một khoản tiền không hề nhỏ, đồng thời còn góp phần bảo vệ môi trường sống, bảo vệ Trái đất của chúng ta.
6. Kết luận
Có thể thấy để cân bằng giữa thu nhập – chi tiêu – tiết kiệm là điều không hề dễ dàng đối với mỗi gia đình. Để có thể hài hòa được vấn đề này đòi hỏi phải có sự đồng lòng, góp sức của tất cả các thành viên trong gia đình. Hy vọng bài viết phía trên của 3Gang đã giúp bạn phần nào đó tìm cho mình những phương pháp phù hợp để áp dụng trong cuộc sống nhằm tối ưu việc tiết kiệm tiền cho gia đình.
