Với những bạn đang tìm hiểu về thị trường tiền điện tử, chắc hẳn sẽ bắt gặp thuật ngữ “Layer 2”. Vậy Layer 2 blockchain là gì? Tiềm năng và hạn chế của Layer 2 cũng như những đồng coin Layer 2 nổi bật nhất hiện nay là gì? Hãy cùng 3Gang đi tìm hiểu chi tiết ở nội dung bài viết dưới đây nhé.
Layer 2 Blockchain là gì?
Trước hết để hiểu được về Layer 2 các bạn cần biết về Layer 1 (L1).
Layer 1 là cách gọi khác của một blockchain cơ sở. Ví dụ điển hình như Bitcoin, BNB Chain, Ethereum hoặc Solana. Các Layer 1 có khả năng xử lý và hoàn thiện các giao dịch trên blockchain của chính nó. Bên cạnh đó, Layer 1 cũng có token gốc của riêng mình, được sử dụng để thanh toán phí giao dịch.
Layer 2 Blockchain (L2) là tên gọi chung cho các giải pháp nhằm giải quyết vấn đề về tính mở rộng của Ethereum. Điểm đặc điểm của Layer 2 là được xây dựng trên Layer 1 và được kế thừa tính bảo mật từ Ethereum. Chúng có thể xử lý nhiều giao dịch hơn, giảm chi phí và có tốc độ xác nhận giao dịch nhanh hơn Layer 1.
Tầm quan trọng của Layer 2 Blockchain
Mặc dù vẫn có thể sử dụng nhiều giải pháp giúp giải quyết vấn đề về tính mở rộng của Ethereum như các layer 1 (Solana, Binance Smart Chain) hoặc các sidechain như Polygon nhưng Layer 2 vẫn là lựa chọn tốt hơn cả bởi nó có nhiều tính đột phá nhất. Các dự án với model mới và hiệu quả hơn đều xuất hiện trên Ethereum, có thể kể đến gần đây nhất là Olympus DAO, Uniswap v3 và các mảnh ghép khác của DeFI như Aggregator, lãi suất cố định (Fixed rate) trước đó. Tất cả những dự án này đều trở thành quy chuẩn để dự án ở các chain khác sao chép. Điều này cũng chứng tỏ rằng, số lượng và chất lượng nhà phát triển trên Ethereum vẫn vượt xa hơn hẳn so với các chain khác.
Ngoài Bitcoin, Etherum vẫn là chain có độ bảo mật và decentralized nhất. Mỗi một blockchain sẽ cần một số lượng validators nhất định để thực hiện cơ chế đồng thuận và đưa giao dịch lên chuỗi. Nhìn chung, càng nhiều validators thì độ bảo mật càng cao mà Ethereum là blockchain có số lượng validators cao nhất.
Mục đích cao nhất của blockchain là tính Decentralized, nơi quyền lực thuộc về tay người dùng mà không phải phụ thuộc vào bên thứ ba. Đó là lý do các giải pháp layer 2 được chú trọng hơn cả vì chúng được thừa hưởng tính bảo mật của Layer 1 Ethereum. Ngay cả khi có nhiều blockchain khác đang rất thành công như BSC hay Solana thì Ethereum vẫn vô cùng hấp dẫn với rất nhiều người vì họ hướng tới một lý tưởng xa hơn đó là một thế giới phi tập trung.
⇒ Có thể thấy Ethereum vẫn đang nắm giữ vị thế đi đầu của mình, do đó các giải pháp giúp giải quyết các vấn đề của Ethereum vẫn đang nhận được nhiều sự chú ý và có tiềm năng tăng trưởng lớn.
Các loại hình Layer 2 Blockchain phổ biến
1. Plasma
Plasma là một trong những giải pháp Layer 2 phổ biến trên Ethereum (ETH) được đề xuất bởi Vitalik Buterin và Joseph Poon. Cấu trúc của Plasma cho phép tạo ra vô số các blockchain con (child chain). Chúng có thể hoạt động độc lập nhưng đồng thời vẫn có khả năng giao tiếp, tương tác với blockchain Ethereum.
Bằng cách kết hợp giữa smart contract và xác minh mật mã Merkle-Tree có thể giúp giảm tải các giao dịch trên Ethereum qua chuỗi phụ, Plasma có tốc độ giao dịch nhanh chóng và phí gas thấp hơn nhiều.
Một số dự án Plasma có thể kể đến như: Gluon Reactor, OMG Foundation, …
2. Rollups
Rollups đưa những giao dịch trên chuỗi chính ra ngoài để xử lý chúng trên một lớp Rollups riêng, sau đó dữ liệu về các giao dịch này sẽ được gói lại trong một khối để gửi lên chuỗi Layer 1 nhằm xác minh tính hợp lệ.
Giải pháp này không chỉ giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch lên tới hàng chục thậm chí hàng trăm lần mà hợp đồng thông minh (smart contract) trên Rollups còn không yêu cầu gas, ngoại trừ phí tổng hợp.
Rollups được tách biệt thành hai mô hình khác nhau là Optimistic Rollups và Zero-Knowledge Rollups (ZKRollups).
Các dự án Rollups phổ biến như: Arbitrum, Optimism, Boba Network, Metis Andromeda, Loopring, ZkSync, ….
3. Channel
Channel tạo ra một kênh ngang hàng giữa hai bên sau khi họ khoá lại một khoản tiền vào multisign contract (hợp đồng đa chữ ký –yêu cầu chữ ký từ nhiều private key để có thể tiến hành). Tính năng này cho phép các bên giao dịch với số lượng không giới hạn ngoài chuỗi (ở Layer 2) so với việc chỉ có thể gửi đi hai giao dịch đến chuỗi Layer 1. Từ đó Channel có thể loại bỏ hầu hết các giao dịch không cần thiết ra khỏi chuỗi Layer 1. Giải pháp này có thể cải thiện các vấn đề hiện hữu của chain chính.
Hai giao dịch này gồm có:
- Giao dịch ban đầu mở ra kết nối giữa chuỗi L1 và kênh L2.
- Giao dịch tiếp theo là giao dịch đóng kết nối giữa chuỗi L1 và kênh L2.
Channel được chia thành hai loại khác nhau là State Channel và Payment Channel.
Các dự án Channel hiện nay: Bitcoin Lightning Network, Connext, Celer Network, …
4. Validium
Validium là giải pháp mở rộng thực hiện giao dịch ngoài mạng chính Ethereum giống như ZkRollups. Tuy nhiên Validium không thể lưu trữ hay sử dụng dữ liệu trên chain chính ETH. Điều này làm nảy sinh nhiều tranh cãi liệu giải pháp này có phải là Layer 2 hay không.
Một số dự án Validium có thể kể đến như: Immutable, Sorare, DeversiFi…
Hạn chế của Layer 2
Chi phí cao: Mặc dù phí trên Layer 2 đã dễ thở hơn nhiều so với Layer 1 nhưng nhìn chung chúng vẫn còn quá cao ở thời điểm hiện tại. Chưa kể đến chi phí để đưa tài sản từ layer 1 đến layer 2 cũng khá cao.
Còn quá mới: Hầu hết các Layer 2 mới chỉ xuất hiện trong vài tháng trở lại đây, do đó những dự án phát triển trên các layer 2 còn nhiều hạn chế và chưa có bước đột phá.
Trải nghiệm phát triển sản phẩm: Mặc dù Layer 2 như Optimisitc RollUps tương thích EVM, nhưng không có nghĩa là các Dev có khả năng phát triển một cách dễ dàng trên Layer 2 giống như ở trên Layer 1. Các Dev vẫn phải hiệu chỉnh sản phẩm và điều này cũng ảnh hưởng ít nhiều tới việc phát triển Layer.
Thanh khoản bị phân mảnh: Việc có nhiều Layer giống với việc làm phân mảnh thanh khoản trong khi chưa có nhiều giải pháp về Cross-chain bridge được ra mắt. Đây được xem là một vấn đề lớn vì tính thanh khoản có thể được coi là huyết mạch của bất kỳ thị trường giao dịch nào.
Tuy nhiên nhận xét theo hướng khách quan, các hạn chế trên đều đang được chú trọng giải quyết và nhiều gương mặt nổi bật cũng đang nhận được những nhận xét tích cực cũng như sự quan tâm từ cộng đồng mà chúng ta sẽ cùng tìm hiểu ở phần sau.
Các Layer 2 Blockchain nổi bật nhất ở thời điểm hiện tại
Như đã nói ở trên, việc dùng yếu tố công nghệ để đánh giá một Layer 2 tốt hay không chỉ chiếm một phần. Cho dù một chain có công nghệ tốt đến mấy nhưng không có dự án phát triển trên đó thì cũng không có ích gì. Do đó để đánh giá các Layer 2 nổi bật ở thời điểm hiện tại, chúng ta sẽ lựa chọn các Layer 2 có hệ sinh thái phát triển nhất và nhận được nhiều sự quan tâm chú ý từ cộng đồng.
Các Layer 2 nổi bật nhất hiện nay phải kể đến:
1. Arbitrum
Đây là Layer 2 sử dụng công nghệ Optimistic RollUps – là giải pháp Layer 2 đầu tiên tương thích EVM ra mainnet. Việc mở whitelist cho bất kỳ dự án nào có nhu cầu ra mắt trên Arbitrum đã giúp hệ sinh thái mở rộng một cách nhanh chóng. Hiện tại Arbitrum là Layer 2 đứng đầu về TVL, cũng như số lượng dự án phát triển. Một số dự án hàng đầu như: Uniswap, Sushiswap, Curve, … cũng đã có mặt trên Arbitrum.
2. Optimism
Giống như Arbitrum, Optimism cũng là Layer 2 sử dụng công nghệ Optimistic RollUps. Đây từng là layer 2 nhận được nhiều sự quan tâm nhất khi tin tức về việc ra mainnet đã được nhắc từ lâu, các dự án hàng đầu như Uniswap, Synthetix cũng đã nói về việc sử dụng giải pháp của Optimism. Tuy nhiên sau một thời gian dài bị trì hoãn Optimisn đã bị Arbitrum vượt qua.
Ở thời điểm hiện tại, dù đã ra mainnet nhưng Optimism vẫn gặp một số hạn chế nhất định vì giới hạn số lượng dự án phát triển trên Optimism. Tuy nhiên Optimism vẫn đang lên kế hoạch để các dự án được tự do phát triển trên Optimism. Đây hứa hẹn sẽ là cú hích lớn cho hệ sinh thái.
3. Boba Network
Tuy mới xuất hiện gần đây, nhưng Boba Network đã chứng tỏ sự bài bản trong việc phát triển và thu hút nhiều người dùng mới đến hệ sinh thái. Boba Network cũng sử dụng giải pháp Optimisitc Rollups giúp cho việc triển khai các dự án mới thuận tiện và nhanh chóng hơn. Các mảnh ghép đầu tiên của hệ phải kể đến Oolong Swap, SenpaiSwap, Swapperchan, … đang có một tốc độ tăng trưởng vô cùng ấn tượng.
4. ZkSync
Khác với các Layer 2 trên, ZkSync sử dụng giải pháp ZkRollups. Vì còn mới nên hiện tại ZkSync chưa hoàn toàn tương thích EVM và việc chuyển giao các dự án từ Etherum lên ZkSync cũng chưa thực hiện được. Tuy nhiên xét ở khía cạnh khác, các dự án được phát triển từ đầu trên ZkSync đều rất thành công vì đem đến một trải nghiệm cực ấn tượng cho người dùng từ tốc độ giao dịch, rút tài sản cho đến chi phí gần như bằng không, … Một vài cái tên tiêu biểu như dYdX, ImmutableX, DeversiFi.
ZkSync đang dần dần hình thành lộ trình mới để hỗ trợ tương thích EVM trong tương lai và chúng ta có thể kỳ vọng với giải pháp đang dẫn đầu mảng ZkRollups này.
Kết luận
Layer 2 hoàn toàn là một nhánh tiềm năng với những thông số tăng trưởng thực tế ấn tượng và bản thân chúng ta vẫn còn ở giai đoạn sớm để tìm kiếm những cơ hội đầu tư. Liệu tương lai sẽ có những thay đổi gì? Giải pháp Layer 2 nào sẽ dành chiến thắng? Ethereum sẽ chiếm đa số thị phần hay bị một blockchain khác vượt qua? Chúng ta hãy cùng nhau quan sát nhé.
3Gang hy vọng bài viết trên đã giúp mọi người tìm được câu trả lời cho câu hỏi Layer 2 Blockchain là gì? Nếu các bạn còn những thắc mắc gì về Layer 2 hãy comment phía dưới, 3Gang sẽ giúp bạn giải đáp nhé.
